La Hối

Tiêu đề: La Hối 21/6/2008, 06:43

Người nhạc sĩ tài hoa La Hối đã không còn nữa từ hơn năm mươi lăm năm về trước, nhưng tác phẩm Xuân & Tuổi Trẻ của Ông vẫn sống mãi trong lòng mọi người vào mỗi độ Xuân về.

Một trong những thú vui ngày Xuân là nghe nhạc Xuân để thưởng thức âm thanh, hình ảnh và màu sắc của mùa Xuân
đang trở về trên trần thế, qua tiếng nhạc lời ca của nhiều nhạc sĩ... Thế nhưng, với tôi, giai điệu valse tươi sáng, trẻ
trung, đầy sức sống lạc quan của nhạc phẩm Xuân & Tuổi Trẻ có sức truyền cảm lạ lùng! Chính lúc đó, tôi nghĩ về La
Hối bằng tất cả thương tiếc ngậm ngùi...

Ông sinh năm 1920, gốc người Quảng Đông, nhưng gia đình từ nhiều đời đã định cư tại Hội An, Quảng Nam. Từ bé, Ông là một cậu học sinh chăm chỉ, ngoan ngoãn, xuất sắc trên các môn học và có khiếu đặc biệt về môn âm nhạc! Năm 14 tuổi Ông đã bắt đầu sáng tác và thể hiện năng khiếu âm nhạc qua các giai điệu vui tươi, sôi nổi...

Những năm 1936 - 1938, Ông vào Sài Gòn để hoàn chỉnh chương trình học văn hóa và trau dồi thêm nhạc cổ điển Tây phương.

Sau đó, Ông lại trở về Hội An dạy đàn. Ông là người yêu âm nhạc ngay từ thuở thiếu thời nên lúc nào cũng ôm ấp
hoài bão quy tụ những người cùng yêu âm nhạc lại thành một nhóm để cùng nhau nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm... Năm 1939, Ông và một số nhạc sĩ thành lập hội yêu âm nhạc (société philharmonique). Ông được tín nhiệm vào chức Hội
Trưởng và cũng là người đầu tiên đưa hành khúc cách mạng Việt Nam vào các chương trình hòa tấu. Một số nhạc sĩ trẻ
thời bấy giờ đã được Ông hướng dẫn trong lãnh vực âm nhạc, như : Dương Minh Ninh (Tác giả Gấm Vàng), Lê Trọng Nguyễn (Tác giả Nắng Chiều), Lan Đài (Tác giả Chiều Tưởng Nhớ).

Trong giai đoạn Nhật chiếm Trung Hoa, Việt Nam và Đông Nam Á, phong trào kháng Nhật nổi lên mạnh mẽ trên cả ba miền đất nước Việt Nam, La Hối đã tham gia tổ chức chống Phát Xít bằng cả bầu nhiệt huyết của tuổi thanh niên. Ông là cấp lãnh đạo nòng cốt chống Phát Xít Nhật tại Hội An và vùng phụ cận. Những đêm cùng đồng đội thức trắng để in
truyền đơn, viết biểu ngữ... những kế hoạch tập kích quân đội Nhật... những vụ nổ bom, phá đường, sập cầu... là
những kỷ niệm hào hùng hằn sâu trong ký ức người chiến sĩ chống Phát Xít. Nếu trong âm nhạc, Ông say mê về các giai
điệu, thì trong đấu tranh, Ông lại say mê về các chiến công!
Cũng chính vì thế, Hiến Binh Nhật càng ráo riết truy nã Ông, cuối cùng tổ chức của Ông bị bại lộ và vào một ngày u ám
của tháng 5 năm 1945 Ông đã bị bắt cùng với mười đồng chí yêu nước khác! Sau nhiều ngày bị giam cầm và bị tra tấn vô
cùng dã man, mười một vị anh hùng đã bị Phát Xít Nhật xử bắn, vùi lấp chung một huyệt tại chân núi Phước Tường,
phía Tây Nam Đà Nẵng ( Nay đã được đưa về nghĩa trang chống Phát Xít Nhật ở Hội An ). Ông đã ra đi vĩnh viễn lúc
tuổi đời chỉ mới hai mươi lăm!

Ông sáng tác rất nhiều, nhưng chỉ để lại khoảng 20 tác phẩm! Một số lớn đã bị Hiến Binh Nhật trịch thu, một số
khác do người tình của Ông cất giữ! Những tác phẩm của Ông đều xoay quanh đề tài tuổi Trẻ và học đường, trong đó
xuân & tuổi Trẻ được soạn vào giai đoạn Ông bị Hiến Binh Nhật theo dõi, hoàn cảnh sống phức tạp và vô cùng khó khăn,
song cũng là tác phẩm gây niềm hứng khởi tin yêu cuộc đời hơn cả.

Năm 1946, văn thi sĩ kiêm đạo diễn kịch Thế Lữ cùng nhóm nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát, Văn Chung... trong đoàn Ca Vũ Nhạc Anh Vũ đến Hội An trình diễn, đã rất yêu thích giai điệu của bài Xuân & Tuổi Trẻ, lúc bấy giờ gọi theo tiếng Pháp là
printemps & jeunesse và chưa có lời ca. Tìm hiểu cuộc đời tài hoa của người nhạc sĩ sớm hy sinh vì đại nghĩa dân tộc, Thế Lữ rất xúc động nên đã xin phép gia đình nhạc sĩ được viết lời cho nhạc phẩm giá trị nầy. Sau đó, Nguyễn Xuân
Khoát soạn hòa âm, Văn Chung soạn vũ điệu và khi trình diễn đã làm nức lòng người dân phố hội.

Từ thời điểm đó, Xuân & Tuổi Trẻ là bản nhạc mang tính trẻ trung, vui tươi, lành mạnh...... không thể thiếu trong mọi nhà Việt Nam mỗi độ Xuân về!
Trong những năm kháng chiến, xuân & tuổi Trẻ theo chân những người yêu nhạc vào các vùng chiến khu, vào tận miền Nam, ra tới Việt Bắc. Nhớ thương La Hối, nhạc sĩ La Xuân sáng tác bài Mộng Doãn Chánh (La Hối còn có tên La Doãn Chánh ), sau đó đổi thành giấc mơ du tử, người Hội an còn gọi là Hội an ngày về.

Xuyên suốt hơn nửa thế kỷ, Xuân & Tuổi Trẻ của nhạc sĩ La Hối vẫn là một ca khúc trẻ trung, yêu đời, reo vui trên mọi
miền Đất Nước mỗi độ Xuân về.

La Hối từ giã cuộc đời và sự nghiệp một cách đột ngột khi còn quá trẻ, nên những gì liên quan đến Ông, chỉ còn lại
rất ít! Trong thời gian dạy nhạc, La Hối có yêu một cô giáo dạy dương cầm. Chuyện tình của họ thật đằm thắm và kín
đáo nên ít người biết, ngay cả trong gia đình cũng không nhớ rõ tên của cô giáo ấy! Tất cả những sáng tác giá trị chưa
được phổ biến, La Hối đều gởi tặng trước cho người mình yêu quý! Sau khi Ông hy sinh, gia đình quá đau buồn, quên
mất vai trò 'quản thủ tài liệú của cô giáo Dương Cầm! Và bây giờ, người đẹp của La Hối không biết đã lưu lạc
phương nào, còn sống hay đã mất!?

Hôm nay, nhân dịp Xuân về, nghe giai điệu xuân & tuổi trẻ tràn đầy sức sống lạc quan... tôi trân trọng ghi lại vài dòng
tưởng niệm người nhạc sĩ quá cố, rất tài hoa và chứa chan lòng yêu nước đã vĩnh viễn đi vào lòng dân tộc! Người
nhạc sĩ trẻ La Hối đã không còn nữa, nhưng xuân & tuổi Trẻ của Ông vẫn còn, vẫn reo vui và vang vọng mãi, không những chỉ riêng trên mọi miền Đất Nước Quê Hương, mà ngay cả trong cộng đồng người Việt hải ngoại chúng ta, vào mỗi độ Xuân về.

* Tham khảo tài liệu của Ông La Gia Quảng, cháu ruột của cố nhạc sĩ La Hối.

Tulsa, Oklahoma những ngày đầu xuân tân tỵ ( 2001 )
Hoàng Vũ Nguyễn Văn Quý